Gotowanie i zasady panujące w kuchni alergika

Jeśli u Waszego dziecka zdiagnozowano alergię pokarmową (lub tzw. skazę białkową) powinniście zapoznać się z zasadami panującymi w kuchni alergika. Zasady te pomogą Wam i Waszemu dziecku uniknąć niepotrzebnego stresu i nieprzyjemnych dolegliwości.

Pierwsza połowa sukcesu w żywieniu alergika to wytropienie alergenów (o czym napiszę wkrótce), druga połowa zaś to dostosowanie swojej diety (jeśli dziecko karmione jest piersią) oraz diety dziecka do nowych warunków oraz przestrzeganie pewnych zasad, które nazywam "dekalogiem w kuchni".

Przy diecie eliminacyjnej na czarnej liście pojawia się wiele produktów. fot. © Jack Schiffer

Dieta eliminacyjna polega na całkowitym wykluczeniu uczulającego produktu z diety na czas ustalony przez lekarza. Dieta eliminacyjna to podstawowy element terapii i jest bardzo skuteczna przy alergii pokarmowej. Jednak żeby jej efekty były widoczne, ważne jest przestrzeganie wyżej już wspomnianego"dekalogu".


Praktyczne wskazówki  jak skutecznie pilnować diety eliminacyjnej i uniknąć przypadkowego spożycia alergenów:

• ZALECENIA LEKARZA. Przede wszystkim stosuj się do zaleceń lekarza, najlepiej, gdybyście znaleźli takiego specjalistę, któremu ufacie w 100% i który zna Wasze dziecko.
• CAŁKOWITE WYKLUCZENIE ALERGENU Z DIETY. Dany alergen (np. białko mleka) powinien być całkowicie wyeliminowany z diety. Oznacza to że dziecko nie powinno otrzymywać żadnych produktów zawierających białko mleka. Należy wykluczyć z diety nie tylko mleko i jego przetwory, ale też  większość ciast, ciastek, czekolad, lodów, niektórych wędlin, które zawierają dodatek białek mleka.
• ETYKIETY. Dokładnie czytaj etykiety! Dodatek alergenów (np.białka mleka) może być obecny w wielu rożnych produktach np. niektórych parówkach.
• SZTUCZNE DODATKI. Alergicy powinni unikać wszelkich sztucznych dodatków, takich jak barwniki, konserwanty, wzmacniacze smaku, które mogą uczulać lub nasilać dolegliwości. 
• WARTOŚĆ ODŻYWCZA POŻYWIENIA. Dbaj o odpowiednią wartość odżywczą pożywienia. Jeśli eliminujesz jakiś produkt z diety, zastąp go innym o podobnej wartości odżywczej. Jeśli musisz odstawić wiele produktów, warto skonsultować się z dietetykiem.
• GOTUJ W DOMU. Najbezpieczniej gotować samemu. Unikaj sklepowych wędlin, mięso lepiej piec w domu, stosuj tylko naturalne przyprawy.
• EKOLOGICZNE PRODUKTY. Wybieraj w miarę możliwości produkty ekologiczne lub wiadomego pochodzenia.
• NOWALIJKI. Unikaj nowalijek! Wczesną wiosną lepiej kupić mrożone warzywa niż świeże.
• OSOBNE TALERZE. Wybierz osobną zastawę i sztućce dla alergika i zawsze dokładnie je myj i płucz.
• OSOBNE NACZYNIA. Warto wyznaczyć także osobny garnek, patelnię, deskę do krojenia itp.

Osobna deska do krojenia to istotny element w kuchni alergika. © Georgios Alexandris

• RESTAURACJE. Jeśli lubicie jadać poza domem, znajdźcie restaurację, która oferuje dania dla alergików. Możesz również zabierać odpowiedni posiłek dla dziecka ze sobą.
• DIABEŁ TKWI W SZCZEGÓŁACH. Zwracaj uwagę na detale! Jeśli gotujesz jednocześnie dwa posiłki, mieszaj je osobną łyżką. Uważaj, żeby nie kroić jedzenia dla alergika nożem, którym przed chwilą np. smarowałaś bułki masłem. Trzeba być bardzo czujnym!

 Jeśli dziecko ma bardzo silną alergię na niektóre produkty, może być konieczne wprowadzenie także dodatkowych zasad:

• Wyznaczenie osobnej półki w lodówce, aby jedzenie dla alergika nie miało kontaktu z alergenami. Podobnie można wydzielić osobną szafkę w kuchni.
• Trzymanie alergenów poza zasięgiem dziecka lub nawet całkowite zrezygnowanie z ich spożywania w domu przez innych domowników, gdyż niebezpieczne mogą być nawet śladowe ilości alergenów.
• Unikanie wszelkiej możliwej ekspozycji np. przy silnej alergii na jaja nie powinno się przy dziecku bić piany z jaj, spożywać posiłków zawierających jaja itd.

Orzechy i migdały to częste i silne alergeny. Jeśli dziecko ma bardzo silną alergię na te produkty, nie powinno ich w ogóle być w Waszym domu. © Daniel Gilbey

I co bardzo ważne: wszystkie zasady i zalecenia dotyczące przygotowywania posiłków i karmienia trzeba dokładnie przekazać pozostałym członkom rodziny i opiekunom. Wbrew pozorom wiedza o alergii (szczególnie u osób które nigdy nie zetknęły się z alergią pokarmową) może być zaskakująco niska. Słyszałam o przypadku, gdy dziecko uczulone na kakao w przedszkolu dostało nutellę, bo "przecież to nie kakao".

Druga niezmiernie ważna rzecz to rozmowa. Rozmawiaj z dzieckiem o alergii, wytłumacz, że jeśli zje produkt dla niego nieodpowiedni to będzie miało wysypkę albo inne dolegliwości (np. bolący brzuszek). Warto wypracować w dziecku nawyk "samopilnowania się", aby nie zjadło przypadkowo czegoś zakazanego. Dobrze jeśli dziecko pozna inne dzieci lub dorosłych z alergią i zobaczy, że nie jest wyjątkiem. Możecie też mieć w domu np. misia czy lalkę "alergików" i odgrywać z nimi różne scenki. U nas "alergia" to było jedno z pierwszych słów Aleksa :-)
Mimo obfitości zasad, warto je stosować całościowo, aby wiedzieć czym była spowodowana ewentualna wysypka lub wystąpienie innych objawów. Często po kilku miesiącach eliminacji produktu z diety lekarz proponuje tzw. prowokację, czyli wprowadzenie do diety niewielkich ilości uczulającego produktu. Może się bowiem okazać, że układ immunologiczny zacznie po tym czasie tolerować produkt. Taką prowokację robi się zwykle za zgodą lekarza, a w przypadkach gdy alergia jest bardzo silna nawet w warunkach szpitalnych.


W celu urozmaicenia diety dziecka poszukajcie inspiracji w Internecie - jest wiele blogów z przepisami dla dzieci na diecie bezmlecznej, bezjajecznej czy bezglutenowej. Na moim blogu już jest kilka tego typu przepisów, pojawiać się też będą nowe.

Polecam np.

Pieczeń rzymska z indyka

"Polenta' z płatków teff

 Listopadowa zupa krem dyniowo-brokułowa z grzankami

Wielofunkcyjne "bułeczki" brokułowe z mąką teff

Ciasto daktylowe z mąką teff