Natura w walce z alergią - Pachnotka zwyczajna (Perilla frutescens)

Pachnotka  zwyczajna (Perilla frutescens ) to zioło powszechnie znane ze względu na swoje właściwości przeciwhistaminowe i potencjalne zastosowanie w łagodzeniu objawów alergii. Ja sama kiedyś brałam pachnotkę na katar sienny i muszę przyznać, że efekty były całkiem dobre. Nie było to oczywiście takie silne działanie jak przy lekach przeciwhistaminowych, ale jak na produkt naturalny byłam mile zaskoczona. W tym sezonie pylenia planuję wrócić do tej naturalnej metody. Synkowi jeszcze nie próbowałam podawać pachnotki, ale rozważam taki test za jakiś czas (zioła te w Polsce są sprzedawane jako suplement diety i przez to nie wskazane u dzieci poniżej 3 roku życia), nie ma też niestety rzetelnych badań nad stosowaniem tego zioła u dzieci.

Historia

Pachnotka zwyczajna jest stosowana od dawna medycynie tradycyjnej dalekiego wschodu. Była stosowana także jako przyprawa np. do ryb, uważano że zmniejsza ryzyko zatrucia rybami. Zainteresowanie na zachodzie wzbudziła przede wszystkim dzięki dużej zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 w jej oleju oraz obiecującym wynikom badań wskazującym na działanie przeciwzapalne i antyalergiczne.

Zastosowanie i właściwości pachnotki zwyczajnej

Badania wskazują, że wyciąg z pachnotki może mieć zastosowanie w łagodzeniu objawów alergii, szczególnie kataru siennego, alergicznego zapalenia spojówek, alergii pokarmowej i astmy. Posiada także właściwości antyoksydacyjne.

Większość opisanych badań dotyczy alergicznego nieżytu nosa i astmy, ale ze względu na ogólne działanie przeciwalergiczne pachnotka może być korzystna także przy atopowym zapaleniu skóry.

Związki zawarte w te roślinie wykazują szereg działań „przeciwalergicznych” - zmniejszają stężenie histaminy (ograniczają uwalnianie histaminy z mastocytów), ograniczają naciek eozynofilów i mastocytów oraz zmniejszają stężenia IgE (chociaż w przypadku tego ostatnie działania uzyskano sprzeczne wyniki).

Nasiona Perilla zawierają m.in. polifenole i flawony - kwas rozmarynowy, luteolina, katechiny i apigeninę.

Głównym aktywnym składnikiem wyciągu z pachnotki jest kwas rozmarynowy. Występuje on także w innych roślinach z rodziny jasnotowanych jak np. oregano czy rozmaryn. Udowodniono, że kwas rozmarynowy uzyskiwany z liści Perilla wykazuje właściwości antyoksydacyjne oraz antyalergiczne. Kwas rozmarynowy wpływa na stężenie IL-4, IL-8, IgE oraz histaminy, które uczestniczą w reakcjach alergicznych.

W medycynie wschodniej stosowany jest wyciąg lub olej z tej rośliny. Wiele badań wykazało, że olej z pachnotki hamuje szeroki zakres mediatorów alergicznych u zwierząt laboratoryjnych.

Działania niepożądane

Podobnie jak w przypadku innych produktów naturalnych są możliwe reakcje nadwrażliwości. Należy zachować ostrożność w przypadku alergii na inne rośliny z rodziny jasnotowatych jak np. oregano, melisa. Nie stwierdzono objawów ubocznych podobnych do leków antyhistaminowych jak senność czy spadek koncentracji.

Produkty z pachnotki

W sprzedaży są dostępne produkty zawierające wyciąg z pachnotki oraz oleje z pachnotki (o zastosowaniu głównie kosmetycznym, chociaż można znaleźć też oleje spożywcze).

Olej z pachnotki pozyskuje się z nasion. Zawiera on bardzo duże stężenie korzystnych dla zdrowia kwasów tłuszczowych omega-3 – ALA – kwas alfa linolenowy (ok. 50%) a kwasy tłuszczowe omega-6 (kwas linolenowy) ok. 15%. Olej ten zawiera także kwas omega-9 , szczególnie korzystny dla układu krążenia. 

Na rynku dostępne są różne preparaty z pachnotką np.:

- kapsułki z pachnotką Yango - ekstrakt 10:1, 340 mg

- kapsułki z pachnotką Allergocaps z Herbapolu - ekstrakt 10:1, 50mg

Wybrane badania

W Internecie można znaleźć dużo informacji o właściwościach pachnotki, wiele z nich jest jednak wątpliwej jakości i niewiadomego źródła. Opracowując ten post sięgnęłam do licznych publikacji naukowych i muszę przyznać, że zdobyte informacje wydają się dość obiecujące. Badania były przeprowadzone przede wszystkim przez autorów japońskich.

Jedno z badań sprawdzało wpływ wyciągu z liści pachnotki (Perilla frutescens) oraz kwasu rozmarynowego (naturalny składnik wyciągu z Perilla frutescens) na przebieg alergii u myszy (w modelu alergicznego nieżytu nosa i zapalenia spojówek). U myszy wywołano reakcję alergiczną z wykorzystaniem owoalbuminy. Zaobserwowano, że grupa myszy otrzymujących wyciąg z Perilla mniej się drapała. Odnotowano także zmniejszone stężenie przeciwciał IgE, histaminy i niektórych mediatorów zapalnych w porównaniu z grupą kontrolną. Zredukowany był także naciek eozynofilów i mastocytów.  Podsumowując, wykazano że wyciąg z liści pachnotki oraz kwas rozmarynowy mogą łagodzić takie reakcje alergiczne jak alergiczny nieżyt nosa i zapalenie spojówek u myszy.

W innym badaniu przeprowadzanym u osób z alergią wykazano, że wyciąg z pachnotki ograniczał naciek granulocytów do nozdrzy i skutecznie łagodził objawy sezonowego nieżytu nosa. Ograniczona była liczba neutrofili i eozynofili w popłuczynach z nosa w porównaniu z grupą otrzymującą placebo. Nie stwierdzono działań niepożądanych.

Właściwości wyciągu z Perilla frutescens badano także na modelu atopowego zapalenia skóry u zwierząt laboratoryjnych. Wykazano, że wyciąg z Perilla posiadał działanie przeciwzapalne w atopowym zapaleniu skóry.  Ograniczał odpowiedź immunologiczną o 35% oraz zmniejszał poziom eozynofilów w tkance zapalnej. Wyniki wskazały na korzystne działanie w modelowym atopowym zapaleniu skóry u myszy.

Badania u myszy wykazały, że wyciąg z Perilla z kwasem rozmarynowym ograniczał liczbę eozynofilów w popłuczynach z dróg oddechowych a także w tkance otaczającej drogi oddechowe myszy. Poza tym hamował działanie IL-4 i IL-5 oraz eotaksynę w płucach u uczulonych myszy. Wyniki te wydają się obiecujące w aspekcie stosowania przy astmie alergicznej, dzięki ograniczaniu stężenia cytokin, chemotaktyn (substancji przyciągających komórki zapalne do miejsca zapalenia).

Obiecująco wyglądały także badania przeprowadzone u osób z astmą. Pacjentom z astmą podawano olej z Perilla, który zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Po 4 tygodniach podawania stwierdzono poprawę  w parametrach wentylacji oddechowych takich jak PEF (szczytowy przepływ wydechowy), FVC (nasilona pojemność życiowa) i FEV1s (nasilona pierwszosekundowa objętość wydechowa). Dodatkowym efektem „ubocznym” było obniżenie stężenia trójglicerydów w grupie badanej.

W innym badaniu porównywano stosowanie przez 4 tygodnie u pacjentów z astmą oskrzelową oleju z Perilla (bogatego w NNKT omega-3) lub oleju kukurydzianego (bogatego w NNKT omega-6). Wykazano że olej z Perilla hamował wytwarzanie prozapalnych leukotrienów LTB4 i LTC4 (substancje mające szczególne znaczenie w patofizjologii astmy). Ponadto stwierdzono poprawę parametrów oddechowych PEF (szczytowy przepływ wydechowy), FVC (nasilona pojemność życiowa) i FEV (nasilona objętość wydechowa).

Obserwacje japońskich lekarzy pokazały także poprawę kliniczną u pacjentów z różnymi objawami alergii. W jednym z takich badań na małej grupie alergików stwierdzono poprawę aż u 90% badanych (z czego u 30% poprawa była znaczna). W innym badaniu na grupie 78 pacjentów z chorobami alergicznymi poprawę zaobserwowano u ponad 60% kobiet i niemal 40% mężczyzn biorących udział badaniu. Poprawę obserwowano także u ok 80% dzieci z atopowym zapaleniem skóry u których zastosowano maść z dodatkiem wyciągu z Perilla. Warto jednak mieć na uwadze, że te badania/obserwacje prowadzono bez grupy kontrolnej (otrzymującej placebo) co niestety obniża ich wartość naukową.

Podsumowując, jeśli szukacie naturalnego sposobu na łagodzenie alergii to może warto spróbować preparatów z pachnotką. 
Podobnie jak w przypadku innych ziół czy suplementów diety warto wybrać sprawdzony i przebadany produkt np. kapsułki z pachnotką Allergocaps Herbapolu. W ofercie Herbapolu jest także herbatka ziołowa dla alergików, o ciekawej kompozycji składników, z dodatkiem pachnotki - Alergofix.

Może Cię zainteresować też:

Piśmiennictwo:

Takano H1, et al.,Extract of Perilla frutescens enriched for rosmarinic acid, a polyphenolic phytochemical, inhibits seasonal allergic rhinoconjunctivitis in humans. Exp Biol Med (Maywood). 2004 Mar;229(3):247-54.

Yu Heci, et.al., Perilla—The Genus Perilla, 1997 CRC Press, Boca Raton, FL. 

Makino T1, Furuta Y, Wakushima H, Fujii H, Saito K, Kano Y.

Anti-allergic effect of Perilla frutescens and its active constituents. Phytother Res. 2003 Mar;17(3):240-3.

Makino T1, et al., Effect of oral treatment of Perilla frutescens and its constituents on type-I allergy in mice. Biol Pharm Bull. 2001 Oct;24(10):1206-9.

Shin TY1, et al., Inhibitory effect of mast cell-mediated immediate-type allergic reactions in rats by Perilla frutescens. Immunopharmacol Immunotoxicol. 2000 Aug;22(3):489-500.

Okamoto M1, et al.,Effects of perilla seed oil supplementation on leukotriene generation by leucocytes in patients with asthma associated with lipometabolism. Int Arch Allergy Immunol. 2000 Jun;122(2):137-42.

Oh HA1, et al., Effect of Perilla frutescens var. acuta Kudo and rosmarinic acid on allergic inflammatory reactions.Exp Biol Med (Maywood). 2011 Jan;236(1):99-106.

Okamoto M1, et al., Effects of dietary supplementation with n-3 fatty acids compared with n-6 fatty acids on bronchial asthma. Intern Med. 2000 Feb;39(2):107-11.

Zhu F1, et al.,., J Agric Food Chem. 2014 Jan 29;62(4):885-92. Rosmarinic acid extract for antioxidant, antiallergic, and α-glucosidase inhibitory activities, isolated by supramolecular technique and solvent extraction from Perilla leaves.

Heo JC1 et al., Alleviation of atopic dermatitis-related symptoms by Perilla frutescens Britton. Int J Mol Med. 2011 Nov;28(5):733-7.

Makino T1, et al., Anti-allergic effect of Perilla frutescens and its active constituents. Phytother Res. 2003 Mar;17(3):240-3.

Sanbongi C1, et al., T.Rosmarinic acid in perilla extract inhibits allergic inflammation induced by mite allergen, in a mouse model. Clin Exp Allergy. 2004 Jun;34(6):971-7.

Takano H1, et al., Extract of Perilla frutescens enriched for rosmarinic acid, a polyphenolic phytochemical, inhibits seasonal allergic rhinoconjunctivitis in humans. Exp Biol Med (Maywood). 2004 Mar;229(3):247-54.

Banno N1, et al., Triterpene acids from the leaves of Perilla frutescens and their anti-inflammatory and antitumor-promoting effects. Biosci Biotechnol Biochem. 2004 Jan;68(1):85-90.

Fot. By Michael Becker via Wikimedia Commons

Fot. By Dalgial via Wikimedia Commons

Fot. Wikimedia Commons